NİŞAN TÖRENİ
Nişan günü kararlaştırıldıktan sonra, söz alan erkekler ve birkaç kadın bir gece kız evine bohça bırakırlar. Bohçada oğlan tarafının münasip gördüğü, kıza aldığı şeyler bulunur. Nişan günü gelince erkek evi kız evine gelir, takılar getirilir. Getirilen takılar elden ele dolaştırılır. En son imam takıları alır, hayırlı uğurlu olsun der, dua edilir.
Kız ve kardeşliği girip ellerini öper ve çıkar. Takılarla birlikte sakız, çerez, meyveler getirilir. Ertesi günden itibaren nişan takılarını kardeşlik 3 gün takınır. Ondan sonra başka arkadaşları birer gün takarlar. Kızın hemen takılarını takması ayıplanır. Erkek tarafından getirilen çerezler ve birer mendil, başörtüsü gibi hediyeler kız tarafı akrabalarına, komşularına dağıtılarak nişan yapıldığı duyurulur.
Nişandan bir hafta - on gün sonra kız tarafı güveyi görmeye gider. Buna çiçek götürme denilir. Kız tarafı damada alınan iç çamaşırı, gömlek ile kız tarafından işlenmiş mendil ile yakaya takmak için hazırlanmış pul boncuktan çiçek, yine çerez ve varsa güzel bir saksı çiçeği süslenerek gönderir. Kız tarafı büyükleri gider, damat ile sağdıcı girer, sırayla ellerini öperler , çıkarlar. Büyüklerin yanında oturulmaz.
Böylece karşılıklı nişanlar yapılmış olur. Nişandan sonra gelen düğün ve bayramlarda kızın giysisi erkek tarafından yapılır veya alınır. Erkek tarafı yakın çevrede kendi çevrelerinde düğün varsa gelin kızlarını gezdirmeye götürürler. Gelin kızın yanında ablası, yengesi, teyze ve halası gider. Gelin kız bu düğünde oynamaya çıkartılır. Oğlan tarafının bütün akrabaları kıza para takarlar. Aynı şekilde damat oyuna çıkartılır ve oğlana kız tarafı para takar ve boynuna dolak adı verilen atkı bağlanır. Aynısı sağdıca da alınır.
Nişanlık döneminde her iki taraf için uygun bir zamanda nişan götürme ve nişan karşılama adı verilen oturmaya gitmeler yapılır. Önce kız tarafı katmer yapar, baklava, tavuklu pilav, çılbır yapar, çerezler hazırlanır. Oğlan tarafının bütün yakınlarına erkeklerine mendil, çorap ; kadınlarına oyalı başörtüleri götürülür. Kadın ve erkekler ayrı odalara oturur, getirilen yiyecekleri tutanlara para ve havlu gibi hediyeler verir. Getirilenler kız tarafı gittikten sonra açılır. Bazıları yenilir, bazıları ertesi gün dağıtılır. Gelen bohça ve çeyiz torbalarını kız anası akrabalarla açar. Kocası ölmüş yada geçimsiz akrabalar bunlara dokunmaz.
Aradan uygun bir zaman geçince aynı karşılık kız tarafına gider. Erkekler tanıdık bir komşu evinde otururlar. Çünkü kız tarafı eğlence yapar. Kız bütün arkadaşlarını bu geceye çağırır. Kız ve kardeşliği oynarken erkek tarafından gelenler pijamalık, elbiselik, gömleklik, başörtüsü atıp, para takarlar. Kızın hediyelerini kardeşlik toplar. Annesiyle bunları başka bir yere bırakıp gelirler. Eğlence erkekler kalkana kadar sürer. Kız ve kardeşlik bir ara erkeklerin bulunduğu yere gider, ellerini öper, onlarda para verirler. Evlenmemiş gençler buraya gitmez. Damat ve arkadaşları damadın yada sağdıcın evinde aynı gün kendi aralarında eğlenirler.
DÜĞÜN TÖRENİ
Kız tarafına düğün istemeye, nişan koymaya giden erkekler giderler. Düğün günü kararlaştırılır. Düğün gününden 10-15 gün önce düğün ekmeği yapılır. Her iki tarafta farklı günde yapar. Düğün ekmeğine herkes yardıma gelir. Düğün ekmeği “yufka” yapılırken konu komşu sırayla yardıma gelirler. Düğün ekmeği yapılışı birkaç gün sürer. Ekmeğin yapılmasının biteceği gün çorbalık yapılır. “Erişte” yada “depit” adı verilen çorbalık küçük kareler halinde kesilip, kurutulur ve düğünde çorba yapılır. Düğünler genellikle Cuma günü başlar. Cumartesi-Pazar günü de sürer. Düğün başlamadan önceki Perşembe günü Keşkeklik dövme günüdür. Birkaç gün önceden sabahtan kadınlar keşkeklik buğdayın taşını ayıklar. Hazırlanan keşkeklik erkekler tarafından dibeklerde dövülür.
Öğleyin damat ve arkadaşları dibek dövmek için hazırlanır. Erkek tarafından çuvala konulan keşkeklik sağdıcın sırtına yüklenir, dibeğin yanına kadar götürülür. Bu sırada damadın arkadaşları ve gençler sağdıca eziyet olsun diye çuvalın üstüne binmeye çalışırlar. sağdıcın o gün çektiğini bir Allah bir kendisi bilir. Sağdıca sigara ve yemek isterler. Sağdıcın annesi ve babası bunları bulup hazırlar. Erkek tarafının ki bitince kız tarafının keşkekliğini götürmeye gelirler. Bu damadın ve gençlerin kız tarafına ilk gelişleridir. Kız tarafı hazırladığı keşkeklik çuvalını sağdıca verir. Sağdıç aynı eziyetleri çeke çeke dibeğe kadar gidilir. Dövülen keşkeklik her iki tarafın aşçılarına gösterilerek olup-olmadığı kontrol edilir. Dövülmüş keşkeklik yine kız tarafına damat ve sağdıç ile beraber gençler tarafından götürülür ama verilmez. Tavuk, kuzu isterler. Tavuk ya da kuzuyu alarak keşkekliği bırakıp giderler. Bunu sağdıcın anası-babası hazırlar ve o gün akşam yerler.
Cuma günü düğün yemekleri için gerekli olan koyunlar kesilir, temizlenir ve aşçı gözetiminde yemeklere uygun şekilde çorbalık, kavurmalık vb. diye hazırlanır. Cuma akşamı her iki taraf komşu ve akrabalarını yemeğe çağırır. Akşam düğün sahipleri tarafından hazırlanan yemekler yenilir, yemekten sonra düğün için gerekli dolmanın yapılması için aşçı ve kadınlar dolmaları hazırlar. Aşçılar kadındır. Erkekler yemek yapmaz. Aşçı erkenden kalkar, yemekleri yapar. Düğüne erkenden gelinmeye başlanır. Cumartesi akşamına kadar her iki tarafta yemek verir. Pazar günü öğle ezanına kadar sürer.
Düğünlerde düğün yemeği olarak keşkek ( buğdaydan yapılır), çorba (hamur,tutmaç,depit veya erişteden yapılır),nohutludur. Kuru fasulye, kavurma (nohutlu), dolma yapılır. Tatlı olarak kabak tatlısı verilir. Kız evinde gelin kız ve kardeşliği hazırlanarak sırayla diğer kızları çağırır ve kapalı bir yerde akşama kadar oynar, eğlenirler. Erkek tarafında damat ve sağdıcı aynı şeyleri yapar ve eğlenirler. Eğer düğün davulla yapılıyorsa Cuma akşamı birtam çalgı ( 12 kişiden oluşan çalgı takımı) gelir. Oğlan evine davul eşliğinde bayrak ve dograk adı verilen yazmalar ve süslerle hazırlanmış çam dalları dikilir. Kız ve arkadaşları toplanır iğde, kavurga, portakal, üzüm çizerler, mısır patlakları ve balonlara yazmalarla süs hazırlayarak doyrağa takarlar. Düğün davulsuzsa sadece bayrak dikilir.
Cumartesi günü erkenden kalkan davulcular düğün evinin önünde oynayan olsun olmasın çalarlar. Sabah okucular gelir davulcular karşılar. Davulcuların önüne düşen düğün sahibi önce sağdıcın evine gider. Sağdıç babası hazırdır. Çıkar oynar, davulculara para atar. Büyükbaba adı verilen sağdıç babası kime gidilecekse sırayla bu işlemi yapar. Sonra oğlan evine gelinir. Düğün sahibi kalır. Davulun ayaklarına kadar gelmesi ve davulla düğün evine gitmek şereftir.
Oğlan evinde bu işlemler yapılırken, kız tarafına da yakın akrabaları önceden belirleyerek aldıkları hediyelerle gelirler. Mesela ; kızın sandığı, aynası, kilimi, yorganı, yatağı vb. ihtiyaçlarına göre alırlar. Bunu belirleyebilmek için önceden “ ne ihtiyacınız var” diye kız annesi ve babasına düğünden önce sorarlar. Bu alınanlar düğün günü (Cumartesi) öğle namazından sonra erkek evinin kına için gelmesinden önce akrabalar tarafından getirilir. Oğlan evi kınaya gelince kız ve erkek tarafından erkek gençler sırayla oynarlar. Kadınlar seyreder. Davullu düğünlerde at yarışları ve ata binmek mecburdur. Yakın çevreden köylerden atı olanlar gelirler. At üzerinde cirit oynanır. Kız tarafı gelen atlara yazma takarlar. Sonra erkek tarafı tekrar giderler. Bu arada yemek verme olayı devam eder. Uzak-yakın gelen misafirlerin hepsine yemek verilir. Yemekler evlerde yedirilir. Kadın ve erkekler ayrı ayrı yerlerde yemeklerini yerler.
Düğün başlamadan önce bütün konu komşu ev temizler, evler beyaz topraklarla sıvanır, temizlenir. Yemek yerken komşularda evlerini açarlar.
Akşam yemeğinden sonra erkek tarafı yine davul eşliğinde toplanarak kız evine kınaya gelirler. Erkekler tarafından kız evine kınacı adı verilen birkaç kişi çağrılır. Kız evine kına, karanfil, ekmek, helva götürülür. Erkekler kınacı adı verilen şaka kaldıran erkeklerle içeride eziyetler yapılır sırtlarına semer vurulur, merdiven sarılır, ayaklarından tavana asarlar. Kış günü ise sırtlarına palto giydirilir, kat kat yorgan örtülüp, terletirler. Daha sonra deve düzerler. Mahalle ortasına ateş, meşale yakıp oynarlar, dışarıda eğlenirler.
Kızlar ve kadınlar ise kapalı yerde eğlence yaparlar. Kına gecesi adı verilen bu eğlencede kızın arkadaşları, yenge ve yakınları erkek kıyafeti giyerler, sigara içerler, bazıları başlarına kabak giyer, meşhur kabak oyununu oynarlar. Bazıları dilenci olur, bu şekilde oyun çıkarır eğlenirler. Erkek tarafı ve misafirler dağıldıktan sonra erkek tarafından birkaç kişi ve kızın arkadaşları sırayla kına yakınırlar. Kınayı erkek tarafından kalan yenge yakar. Gelinin avucunun ortasına para ve altın bırakır. Gelin kız sadece kına gecesi günü akşamında giyinip, süslenir. Gündüzden falan süslenmez.
Gelin kıza kına yakılırken :
Evlerinin önü kümes
Tilki tavuğunu yemez,
Kayınnası başını yümez,
Gelinim mübarek olsun
Başına ak günler doğsun.
***********************
Bindim atın iyisine,
Düştün yolun koyusuna,
Ünnen kızın dayısına
Dayısız kız gelin mi olur
************************
Bindim atın incesine
Düştüm yolun goncasına
Ünnen Kızın amcasına
Amcasız kız gelin mi olur
************************
Tuz torbasını tuzsuz koyan
Baba evini ıssız koyan
Baba evini koyup gider
Kocam evi deyip gider
************************
Git gelinim güle güle
Vardığın yer mesut ola
************************
Diyerek gelini ağlatır, kınasını yakarlar. Kına gecesinde tef çalınıp kaşıkla oynadıktan sonra gelini ağlatmadan olmaz. Kına yakılırken gelin kızın başına al yazma örtülür. Çevre de bulunan genç kızlara da al yazma verilir. Pazar günü gelinin gitme günüdür. Artık baba ocağından çıkacak olan gelin kız hazırlanmaya başlar. Sabahtan yemek verme olayı devam eder. Öğle ezanından sonra erkek tarafından gönderilen birkaç kişi ile birlikte saç yapacak kişi gelir. Kızın saçları yapılır. Süslenir gelinliği (kırmızı) ya ada uç eteği giydirilir. Kızın başına fes, tura, üzerine al boyama, horoz, ördeklerin boyanmış tüyü, renkli yazmalar, gelin teli, renkli çiçekler takılır. Başına yüzünü örtecek şekilde al boyama örtülür
Bu arada kızın arkadaşları ve kardeşlik karanfil çizer, hazırlar ama verme, bahşiş isterler. Bahşişi aldıktan sonra gelinin boynuna bu karanfil takılır. Gelinin takılarını alan arkadaşları bahşiş isterler. Bahşişi almadan takıları vermezler. Kızın sandığına oturup bahşiş isterler, vb. olaylar yaşanır.Hazırlanan gelinin varsa erkek kardeşi, yoksa akrabalarından bir erkek çocuğu beline kırmızı kurdele bağlar. Ona da bahşiş verilir. Gelin hazırlanır, oğlan tarafından gelenler giderler. Bu arada ikindi olur. Damat hazırlanmıştır. Gelin almaya gidilir. Gelin almaya damadın babası ve akrabaları gider. Damat ve sağdıç gelinin gireceği evin damında bekler. Gelinin eşyası gelinden önce oğlan evinden getirilen kağnılara veya at arabalarına yüklenir, gelinden önce gider. Kız tarafı gelinden sonra oğlan evine gidince bunları yerleştirir.
Gelin ilahiler eşliğinde baba evinden ata bindirilerek çıkar. Gelinin ata babası bindirir. Oğlan evine gitmek üzere yola çıkmadan önce gelin atın üzerinde iken gelinin arkasından yengesi de gider. Atı damadın babası çeker iki yanından tutularak ilahiler eşliğinde gelin uğurlanır.
Gelin damadın evine gelince hediye almadan attan inmez. Yenge gelinin kayınpederi ve kayınvalidesine nereyi vercen diye sorar. Kayınpederi bir dönüm bağ, iki tarla, bir ev vb. der, kayınvalidesi ise ben geline bir yiğit bağışladım diyerek gelini indirirler. Gelin indirilirken damdaki damat ve sağdıç aşağıya para,şeker,buğdaylar ve pirinçlerden hazırlanan bolluk, bereket, tatlı yuva olması amacıyla yapılmış karışımı gelinin başına atarlar. Gelin attan koyun postunun üzerine indirilir.Gelin inince şerbet tasa koyulur, sağdıçla-damat şerbet taşını teper. Evi bolluk ve tatlı muhabbetli olsun diye. Attan inip eve giren gelin içeride bekler, erkekler dağılır. Sonra evin önüne çıkartılarak kadınlara gösterilir. Sonra kadınlar da dağılır. Gelinin arkasından gelenler de giderler
Gelin sağdıcın çorabını çıkarır, çıkarmamak için sağdıca para verir. Sağdıç haşhaş sayar, haşhaş Çanağına para koyar,
Akşam yemekten sonra tekrar kız tarafından birkaç kadın gelir. Gelenlerle oğlan tarafına verilecek hediyeleri, tavuk ve baklava getirirler. Gelenler ve oğlan tarafından toplananlarla kısaca oynarlar. Buradaki tef sesi gelinin çocuğunun kulağı sağır olmasın diyedir. Çok kısa kesilir. Kız tarafından gelenler giderler. Kayın peder yatsı namazından sonra imamı getirir, imam nikahı yapılır. İmam nikahının ardından damat tekrar arkadaşlarının yanına geider.Arkadaşları damadı döve döve eve geri götürürler.Damada yumruk atmak adettir. Gelin kaynanası tarafından evine götürülür. Damattan önce götürülmüş ve oturtulmuştur.
Damat gelinin yanına girer, gelin yüz görümlüğü ister, yüzünü açmaz.Damat para, altın takar ve yüzünü açar. Gelin konuşmaz , damat ya para ya altın verir ya ada gelinin korkutarak konuşturur. Genelde damat korkutacaksa kara bir kazanı kafasına giyer yada kara bir çubukla gelinin üzerine yürür, gelin üstüm batacak diye bağırır ve konuşur. Ertesi gün kayınvalidesine erkenden kalkıp hazırladığı çayı götürür.El öpümü yapılır. Gelin gelinliğini giyer, kayınvalidesinin evinde gelen insanların elini öper, teflerle oynanır. Gelin akrabalarına hediyeler verir. Sadece oğlan evine getirdiği hediyeleri verir. Daha sonra el öpümü biter, gelin ve damat akrabalarının evlerini sıra ile ziyaret ederler. Kaynana seccadesi ve örtüsü ile kayınpeder yastığı ve minderi önemli hediyelerdendir.
Düğün böylece bitmiş olur.
BAYRAMLAR
Bayramlarda entarili takımlar giyilir, çimenlikte toplanarak eğlenip tura atmaca oynanır. Tura atmaca da bir kazık çakılıp dibine mendil atılır, ip bağlanır. Kendisi değmeden kim mendili alırsa çoban olan şahısa vuru. Çelik çomak oynanır.Kürüs (kozalak) oynanır. Sevelim söylerler, zeyni gülüm oynarlar.Sevelim de anaç anaca birbirine beyitler söylenir.
Örnek Sevelim de:
Gül kuruttum kalburda Karanfilim saksıda
Neler vardır sabırda Bir yar sevdim aksu da
Ben yarimi gönderdimMevlam bizi kavuştur
Önde giden taburda Akşam ile yatsı da
****************************************
Güvercinim süt beyaz
Ayrı düştük biz bu yaz
Ayrılığına katlandım
Askerim mektubun çifte yaz
****************************************
.jpg)
.jpg)
.jpg)
